اصطلاح «فتیش» در اواخر دهه ۱۸۰۰ ساخته شد. این واژه از زبان پرتغالی گرفته شده که به معنای «جاذبه وسواسی» است. در اکثر افراد عادی که ویژگیهای خاصی از بدن را جذاب میبینند، میزانی از فتیش وجود دارد. با این حال، برانگیختگی فتیشیسم معمولاً هنگامی به عنوان مشکل درنظر گرفته میشود که در عملکرد طبیعی جنسی یا اجتماعی اخلال ایجاد کرده و برانگیختگی جنسی بدون شیء مورد نظر، غیرممکن باشد.
اختلال فتیشیسم چیست؟
اختلال فتیشیسم به عنوان شرایطی شناخته میشود که در آن، استفاده یا وابستگی مداوم و مکرر به اشیای غیرزنده ( کفش پاشنه بلند یا…) یا تمرکز ویژهای بر قسمتی از بدن (معمولاً غیرجنسی) برای تحریک جنسی وجود دارد. تنها از طریق استفاده از این شیء یا قسمت از بدن است که فرد میتواند لذت جنسی به دست آورد. تشخیص اختلال فتیشیم تنها در صورت ایجاد ناراحتی برای فرد یا اختلال در عملکردهای اجتماعی، شغلی یا سایر حوزههای بااهمیت در نتیجهی فتیشیسم، بیان میشود. افرادی که به عنوان فتیش شناخته میشوند، اما اختلال بالینی مربوط به آن گزارش نمیکنند، به عنوان افراد فتیش و نه دارای اختلال فتیشیسم، در نظر گرفته میشوند.
اشیای معمول شامل لباس زیر زنانه، کفش، دستکش، اشیای پلاستیکی و لباس چرمی، و قسمتهای بدن مربوط به اختلال فتیشیسم شامل پا، انگشتان پا و مو هستند. اینکه شیء یادگار هم شامل اشیای بیجان و هم شامل بخشهایی از بدن باشد نیز شایع است، مانند جوراب و پاهای کثیف. در برخی موارد تنها تصویری از شیء یادگار میتواند باعث ایجاد برانگیختگی شود، گرچه اکثراً شیء واقعی را ترجیح میدهند یا به آن نیاز دارند.
فتیشیسمها اشیای بیجان اغلب شیء مورد نظر خود را جمعآوری میکنند. در برخی موارد، یادگارخواهی به اندازهای شدید است که باعث میشود فرد فتیش، شیء مورد نظر را از طریق سرقت یا تجاوز به دست آورد. یادگارخواهان مرد ممکن است بدون وجود این اشیاء، نعوظ نداشتهباشند.
اختلال یادگارخواهی در مردان شایعتر است و علت آن به وضوح مشخص نیست. یادگارخواهی تحت دستهبندی کلی انحرافهای جنسی قرار میگیرد که به جذابیت شدید جنسی به اشیاء یا افرادی در خارج از تحریک تناسلی با شرکای جنسی بالغ راضی، اشاره دارد.
اما جدای از تعارض فرهنگ و مذهب با مبحث فوت فتیش بیمارگونه، بسیاری از روانشناسان اعتقاد دارند که افراد مبتلا به فوت فتیش دچار خود کمبینی و تمایل به انتقامگیری از خود میباشند. یا گاهی این گرایش ریشه در عقدهها و حسرتهای جنسی این افراد دارد. مخصوصا اگر در دوران بلوغ انرژی بالای جنسی آنها در جهت درستی هدایت نشده باشد. حالا این تمایل به پا میتواند بگونهای نمود این مشکلات روحی در سلیقه جنسی آنان باشد. اگر واقعا منشا فوت فتیش این افراد همین مشکل باشد پس آنها با حل کردن صورت سوال (یعنی رسیدگی به مشکل خود کم بینی یا هر مشکل دیگر) میتوانند به تدریج یک رابطه عادی را تجربه کنند.
فرد دارای فتیش با نگاه کردن به شی مورد علاقه یا قسمت مورد علاقه اش از بدن، دست به خودارضایی می زند، و تحریک جنسی خود را از آن می جوید. در واقع فتیشیسم بدون حضور شی مورد علاقه، قادر به برانگیختگی جنسی نیست. در روابط جنسی، به جای تمرکز روی نواحی جنسی، به شکل بیمارگون و غیرعادی به نواحی غیر جنسی توجه می کند. این توجه می تواند به صورت دیداری، بوییدن، لمس کردن و … باشد. برخی از افراد دارای فتیش به خاطر علاقه و وابستگی شدیدی که به شی مورد نظر پیدا می کنند، دائما وقت خود را برای جستجوی شیء مورد نظر صرف می کنند.
فتیشیسم معمولا در طی دوره بلوغ خود را نشان می دهد. تجربه همزمان لذت جنسی با یک شی می تواند در آینده باعث جنسی انگاشتن آن شی شود. فتیشیسم را می توان مرتبط با تجارب دوران کودکی و نوجوانی نیز دانست. هنگامی که یک کودک قربانی یا مشاهده گر یک رفتار جنسی نامناسب است، یاد می گیرد تا از رفتار تقلید کند یا برای انجام آن تقویت می شود، کودک آزاری یکی از علل بروز بسیاری از انحرافات و کژکاری های جنسی است. برخی دانشمندان پیشنهاد می دهند که نبود یک زمینه اجتماعی مناسب برای رابطه جنسی و محروم بودن از ارتباطات جنسی اجتماعی، باعث می شوند فرد به دنبال رضایت و لذت جنسی از راه هایی که نیاز کمتری به ارتباطات اجتماعی دارند، باشد.
یا ممکن است فرد از میزان جذابیت، قوه و توانایی خود برای درگیر شدن در یک رابطه جنسی عادی مطمئن نباشد. در این شرایط فرد با تکیه بر اشیا و میل به آن ها خود را ایمن می کند. برخی دانشمندان توانسته اند شواهدی از تغییرات مغزی برای توجیه فتیشیسم پیدا کنند. برای مثال آنچه درباره فتیشم پا مشخص شده است، ناحیه ای که در مغز مسئول پردازش حس های مرتبط با پا است، در کنار ناحیه پردازش احساسات جنسی قرار دارد. احتمال می دهند فتیش پا به خاطر ارتباط و پیوند به وجود آمده بین این دو بخش، ایجاد شود
فقط در صورتی انجام می گیرد که فتیش فرد منجر به پریشانی شدید و نارضایتی فرد یا از بین رفتن عملکردهای زندگی روزمره اش شود. درمان برای کاهش دادن فعالیت های مجرمانه فرد، کاهش تکیه بر فتیش برای به دست آوردن لذت و رضایت جنسی، بهبود مهارت های اجتماعی یا از بین بردن برانگیختیگی نابهنجار جنسی به کار می رود. درمان فتیشیسم می تواند پیچیده باشد و هیچ راه واحدی برای درمان آن پیدا نشده است. در جلسات مشاوره جنسی از درمان های مختلف روانشناختی مثل شناخت درمانی، رفتار درمانی و… استفاده میکنند. برخی داروهای زیستی هم ممکن است در کاهش غریزه جنسی موثر باشند. برای پیشگیری از فتیشیسم والدین موظف اند تربیت جنسی در دوران کودکی و به نحوه برخورد با فرزندانشان در سن بلوغ توجه کنند.
