مهارت نه گفتن

آیا نه گفتن حتی در مقابل درخواست‌های غیرمنطقی هم برای‌تان دشوار است؟ اگر نتوانید به دیگران نه بگویید، باید همیشه اولویت‌های دیگران را به اولویت‌های خودتان ترجیح دهید. زمانی به درخواست دیگران جواب مثبت بدهید که درخواست‌ موردنظر معقول و شدنی باشد یا آن درخواست را برای جبران محبت‌های دوست‌تان انجام دهید. اما اگر همیشه از ترس نه گفتن به خواسته‌ی دیگران جواب مثبت می‌دهید، حالا دیگر وقت تغییر است

داستانی کوتاه: یک بزرگواری تعریف می کرد در یک بازه زمانی ضامن دوست و همکارش شد برای اخذ یک وام. همکار بعد از مدتی از شرکت رفت و بنا به دلایلی قسط وامش را نیز پرداخت نمی کرد. این بزرگوار که بزرگوارانه ضامن دوستش شده بود چند ماه مجبور شد علاوه بر اقساط خودش قسط دوستش را نیز پرداخت کند و تقریبا تمام حقوق ماهیانه خود را به عنوان قسط پرداخت می کرد. دوست دیگری چندی پیش برایم تعریف می کرد که مبلغی را به عنوان قرض به یکی از اعضای خانواده اش داده و حالا او نمی خواهد یا نمی تواند پس بدهد.

از این داستان ها زیاد است. شاید برای شما هم پیش آمده یا نمونه آن را در اطرافیانتان دارید. واقعیت آن است که نه گفتن کار راحتی نیست، خصوصا به افرادی که برایشان احترام قائل هستیم و دوستشان داریم. نه گفتم خصوصا زمانی که مذاکره احساسی می شود سخت می شود. اما گاهی لازم است. در چند حالت شما باید نه بگویید:

1. خواسته طرف مقابل منطقی یا اخلاقی نیست.

2. خواسته طرف مقابل از عهده و توان شما خارج است.

3. خواسته طرف مقابل ممکن است برای شما زیان و دردسر به همراه داشته باشد (حالا از خیر سودش گذشتیم).

در این موارد نباید تردید کرد و باید به صورت محترمانه و مودبانه از نه استفاده کرد. این کاملا روشن و منطقی است اما وقتی به زندگی وافعی خود نگاه می کنیم می بینیم در این شرایط هم نمی توانیم نه بگوییم. اما چرا؟ ما به دو دلیل تمایلی به نه گفتن نداریم یا بهتر است بگویم به دو دلیل نه گفتن برایمان دشوار است:

• دلایل درونی: ما در فرهنگی بزرگ شده ایم که احترام، کمک و یاری رسانی، همدلی، دست گیری، سکوت در برابر بزرگتر و دفاع نکردن از حق خود و … ارزش به حساب می آیند. از کودکی یاد گرفته ایم که چنین کنیم و حالا اگر بخواهیم مخالف این آموزه ها رفتار کنیم وجدانمان ناراحت می شود.

• رفتار فرد مقابل و سایرین: اگر فردی که از ما تقاضایی دارد آشنا باشد یا بعدها کارمان پیش او گیر باشد، نه گفتن برای ما ایجاد دردسر خواهد کرد. گاهی ترس از ترد شدن توسط دیگران یا دوستان نیز نه گفتن را دشوار می کند. این موضوع خصوصا در نوجوانان و جوانان بسیار شایع است تا جایی که در برخی از موارد به سلامت خود آسیب می زنند.

کمک کردن به دیگران در صورتی خوب است که به کارها و برنامه های خود، پیش و بیش از کمک به دیگران توجه کنیم . امور شخصی ومراقبت از خود بهترین بهانه برای نه گفتن میتواند باشد. تصور کنید که از شما درخواستی برای حل یک مشکل در مدت زمانی کوتاه می شود ، در این اوقات انجام این درخواست ها دو تا سه ساعت از وقت شما را اشغال می کنند. در چنین وضعیتی شما متوجه عقب افتادن بسیاری از امور روزانه تان می شوید ، در حالی که با یک «نه» ساده کمک به حل مشکل را به زمانی دیگر موکول کنید.

کارآفرینانی که در صورت نداشتن وقت کافی برای انجام کارهایی خود به درخواست های جدید پاسخ مثبت می دهند به سلامتی، اعتبار و کارایی خودآسیب وارد می کنند زیرا قادر به انجام تمام وظایفشان نمی باشند هر چند این پاسخ مثبت بر گرفته از خوش بینی ذاتی شان باشد.

پاسخ های مثبت همیشگی، دادن پاسخ منفی به شکل ضعیف ، دادن پاسخ منفی بدون توضیح و لحن بد برخی کارآفرینان که تحت فشار قرار دارند، باعث بدتر شدن ماجرا شده و معمولا به احساس گناه می انجامد.یک کارآفرین موفق باید به تمام تعهداتش عمل کرده و توقعات دیگران را نسبت به خود مدیریت کند.

مهم:دکتر زینب علی مددی متخصص تغذیه و روانپزشک در کلینیک روانشناختی رسش;کلیک کنید

چگونه نه بگوییم؟

۱- رک و صریح باشید

به راحتی نه بگویید و خیلی کوتاه دلیلش را توضیح دهید. نیاز به توضیح بلند بالا نیست. همین که مثلا بگویید “نه، الان به اندازه کافی پول ندارم” کافیست. دیگر بعد از این واکنش فرد مقابل اهمیتی ندارد. چون شما مودبانه درخواست او را رد کرده‌اید. فراموش نکنید که شما مسئول واکنش‌های دیگران نیستید.

۲- پیشنهاد نرم‌تری بدهید

فرض کنید کلی درس نخوانده دارید و یکی از اقوام از شما می‌خواهد که در مراسم جشن عروسی به او کمک کنید. با اینکه دوست دارید به او کمک کنید، اما وقتش را ندارید. به جای اینکه درخواست او را کاملا رد کنید، می‌توانید پیشنهاد کنید که وقت کمتری را صرف کمک به او کنید.

یا می‌توانید پیشنهاد دیگری به او بدهید. مثلا بگویید که درس دارید و نمی‌توانید روز قبل از عروسی به او کمک کنید، اما می‌توانید در روز عروسی یا بعد از آن به او کمک کنید. البته باید دقت کنید که پیشنهادی که می‌دهید باید طوری باشد که خودتان از پس آن بر بیایید.

۳- به وقت دیگری موکول کنید

فرض کنید که فروشنده‌ای از شما می‌خواهد جنس دیگری را بخرید یا سر میز گارسون از شما می‌خواهد که همراه غذایتان فلان دسر گران قیمت را نیز سفارش دهید. بهتر است در این مواقع به جیب خود بیشتر فکر کنید تا شادی فروشنده. به راحتی بگویید نه ان شالله دفعه بعد.

۴- از خود فروتنی نشان دهید

اگر کسی از شما می‌خواهد مسئولیتی قبول کنید که از توان شما خارج است، به راحتی و محکم بگویید نه و توضیح دهید که شما به قدر کافی توانایی و مهارت لازم را ندارید. این تکنیک به خصوص در محل کار کاربرد دارد.

۵- بی‌پرده باشید

فرض کنید در موقعیتی قرار دارید که مدام از جانب کسی درخواستی از شما می‌شود و شما با تکنیک‌های مختلف سعی می‌کنید که مودبانه درخواست او را رد کنید. اما خیلی وقت‌ها برخی آدم‌ها ادب شما را درک نکرده و درخواست را مدام تکرار می‌کنند. در این مواقع باید کمی رک و بی‌پرده باشید و مثلا به او بگویید که “نمی‌دونم کجای کلمه نه رو متوجه نمی‌شی!”.

البته در این مواقع به احتمال زیاد شخص مقابل ناراحت و حتی عصبانی می‌شود. اما وقتی کسی نمی‌تواند عدم تمایل شما را درک کند، خوب است که کمی تنبیه شود. البته از این تکنیک به عنوان آخرین راهکار استفاده کنید.

مهم:مشاوره صوتی و تصویری درکلینیک رواشناختی رسش

آموزش گام به گام نه گفتن

 

۱-ارزشیابی و تصمیم‌گیری قطعی

در ابتدا باید ببینیم که جواب ما به فرد مقابل نه یا بله است. این کاملاً بستگی به ارزشیابی ما از افراد مختلف دارد و باید از قبل بدانیم که هر فردی برای ما چه قدر ارزش دارد.

ممکن است فردی باشد که درخواست مالی خیلی بالا داشته باشد، به او با اطمینان بله بگوییم؛ اما در مقابل فردی هم است که آن‌ قدر اعتبار پایینی دارد که حتی درخواست‌ های مالی پایین او را رد خواهیم کرد.

یک مورد دیگر اینکه ممکن است فرد نزد ما ارزش بالایی داشته باشد ولی درخواستی که در آن زمان دارد یا بی‌ مورد است و یا اینکه در آن لحظه یک اولویت بالاتری داریم که باید حتماً انجام دهیم و به همین دلیل مجبوریم که در آن لحظه درخواست فرد را قبول نکنیم.

به‌طور کلی، وقتی یک فردی از ما درخواستی دارد ۳ حالت می‌تواند به وجود آید:

۱-ارزش فرد بزرگ‌تر از خواسته او: در این صورت احتمالاً درخواست فرد را قبول می‌کنیم و هیچ نشانه خجالتی بودن هم در ما وجود ندارد.

۲-خواسته فرد بزرگ‌تر از ارزش او: در این شرایط تصمیم می‌گیریم که جواب نه را انتخاب کنیم.

۳-نابجا بودن خواسته فرد: وقتی هم فردی خواسته‌ای دارد که در آن لحظه اصلاً نمی‌توانیم آن را برآورده کنیم، باید جواب نه را انتخاب کنیم، حتی اگر ارزش فرد بالاتر از خواسته او باشد. البته مطمئناً افرادی معدودی هم وجود دارند که در اکثر مواقع نمی خواهیم به آن ها نه بگوییم و این طبیعی است.

   برای دریافت وقت مشاوره باکلینیک روانشناختی رسش با شماره۸۸۹۷۰۴۹۴-۰۲۱تماس بگیرید

۲-همراهی اولیه کوتاه

برای اینکه به‌ صورت حرفه‌ای نه بگوییم و فرد حس خوبی از ما بگیرد، یک همراهی اولیه کوتاه خواهیم داشت. به طور مثال این موارد برای همراهی اولیه مناسب است:

– می خوای این کارو انجام بدی؟ خیلی خوبه.
– خیلی خوبه که داری اقدام می‌کنی.
– پیشنهاد خوبیه.

نکته مهم همین است که این همراهی اول حتماً کوتاه باشد و فرد احساس نکند که ما می‌خواهیم جواب بله داشته باشیم!

اگر این کار را اشتباه انجام داد، می‌تواند مهارت نه گفتن اصولی را زیر سؤال ببرد. پس دقت کرد که از قبل آماده باشیم که همراهی اولیه درستی را داشته باشیم تا حس خوبی را به جای حس بد منتقل کنیم.

مهم:کتاب هیپنوتیزم بالینی

۳- نه گفتن + دلیل خود

در مرحله سوم، جواب نه خود را می‌گوییم و بعد به شکل کوتاه دلیل آن را اشاره می کنیم.

تحقیقات نشان داده است که وقتی از کلماتی مثل «چون» استفاده می شود، فرد مقابل بیشتر درک می کند و این به مراتب خیلی بهتر از این است که هیچ دلیلی وجود نداشته باشد.

همچنین، طوری دلیل خود را گفت که احتمالش خیلی کم باشد فرد دوباره در همان لحظه درخواست خود را ادامه دهد.

به‌طور نمونه این موارد می‌تواند جواب‌های مناسبی باشد:

– متأسفانه نمی تونم بهت قرض بدم چون که خودم بهش نیاز دارم.
 -نمی تونم باهات بیام چون باید یک سری کار رو در خونه تکمیل کنم.
 -درخواستتون رو نمی تونم الان قبول کنم چون اولویت‌های بالاتری دارم.
-چون امروز خیلی خستم یک روز دیگه در موردش صحبت کنیم.

 

۴-راهنمایی و راهکار (در صورت امکان)

در مرحله آخر اگر امکانش بود می‌توانیم یک راهنمایی یا راهکاری برای فرد داشته باشیم که حس بهتری به او منتقل شود و از تلخی جواب نه هم کاسته شود.

مثلاً اگر فردی زمان ما را درخواست کرد، می‌توانیم بگوییم که امروز امکانش را ندارم و اگر روز دیگری باشد که برنامه خالی داشته باشم حتماً می‌آیم.

یا فردی که می‌خواهد پول قرض بگیرد می‌توانیم از یک طریقی مثل وام، فرد سومی و … طوری او را راهنمایی کنیم که شاید به پولش برسد.

یکی از راهکارهای متداول می‌تواند این باشد که شخص ثالثی را معرفی کنیم که این خواسته فرد را می‌تواند انجام دهد و بگوییم که به پیش او برود.

ممکن است در شرایطی نیاز به این مرحله نباشد ولی اشکالی ندارد

   برای دریافت وقت مشاوره باکلینیک روانشناختی رسش با شماره۸۸۹۷۰۴۹۴-۰۲۱تماس بگیرید