اختلال وحشت زدگی چیست؟
ممکن است در طول یک حمله وحشت زدگی علائم جسمانی مانند نفس نفس زدن، احساس مور مور ، صدای زنگ در گوش، قریب الوقوع بودن یک فاجعه، لرزش، احساس شوک، درد قفسه سینه. عرق کردن و تپش قلب داشته باشید. با توجه به این که حمله وحشت زدگی می تواند علائمی مشابه برخی بیماری ها تولید کند، شما باید تحت نظر پزشک باشید تا مطمئن شوید که علائم شما ناشی از بیماری هایی مانند پرکاری تیروئید، اعتیاد به کافئین، مشکلات دریچه میترال قلب، یا غیره نیستند. هنگامی که شخصی حملات وحشت زدگی غیرمنتظره ای را مکرراً تجربه می کند، می ترسد یا نگران این می شود که چرا این حملات اتفاق می افتد، در نتیجه زندگی اش تحت تأثیر این حملات قرار می گیرند و گفته می شود که این شخص مبتلا به ”اختلال وحشت زدگی” است.
>> نکته : در هنگام مطالعه این مقاله اگر روی کلمات آبی کلیک کنید میتوانید اطلاعات بیشتری در آن زمینه ببینید <<
بسیاری از بیماران مبتلا به اختلال وحشت زدگی ”گذرهراسی” را نیز تجربه می کنند. گذرهراسی ترس از اماکن یا موقعیت هایی است که امکان دارد در آنها حمله وحشت زدگی رخ دهد یا گریز از آنها دشوار باشد. برای مثال، افراد متبلا به گذرهراسی از تنها بیرون رفتن، به سوپر مارکت رفتن، مسافرت با قطار یا هواپیما، رد شدن از پل ها، بلندی ها، تونل ها، عبور از مکان های رو باز و سوارشدن به آسانسور اجتناب می کنند. بسیاری از بیماران وحشت زدگی را حتی در خواب تجربه می کنند، علت آن احتمالاً این است که کاهش شدید ضربان قلب حین خواب با افزایش ضربان قلب جبران می شود و این باعث می شود تا به طور ناگهانی از خواب بپرند.
برخی بیماران مبتلا به گذرهراسی در نور آفتاب مضطرب می شوند، برخی دیگر در هوای گرگ و میش مضطرب می شوند. گرما از عامل های اصلی اختلال وحشت زدگی است – افزایش اختلال وحشت زدگی و گذر هراسی در خلال تابستان، بیش از هر چیز به دلیل افزایش ضربان قلب، سرگیجه، از دست دادن آب بدن و فرصت های بیشتر برای بیرون ماندن در هوای گرم می باشد. فرد می ترسد که در این موقعیت ها دچار یک حمله وحشت زدگی شود.
تاریخچه اختلال وحشت زدگی
مفهوم اختلال پانیک شاید از مفهوم قلب تحریک پذیر ریشه گرفته باشد که دکتر (جاکوب مندس داکوستا) (1833 تا 1900) در میان سربازان جنگ داخلی آمریکا دیده بود. سندروم داکوستا عبارت بود از تعداد زیادی علامت روانی و جسمی که امروزه در شمار ملاک های تشخیصی اختلال پانیک قرار گرفته است.(زیگموند فروید) در 1895 مفهوم روان نژندی اضطرابی را مطرح کرد که شامل علائم عادی و مزمن روانی و جسمی بود
همه گیر شناسی اختلال وحشت زدگی
در مطالعات همه گیر شناسی شیوع مادام تاعمر اختلال پانیک(وحشت زدگی) را 1 تا 4% شیوع شش ماهه آن 5/0 تا 0/1 و شیوع مادام العمر حمله های وحشت زدگی را 3 تا 5 و 0/6 درصد گزارش کرده اند. زنها 2 تا 3 برابر بیشتر از مردها ممکن است مبتلا شوند که البته تشخیص کمتر از واقع اختلال پانیک در مردان نیز ممکن است در این عدم تساوی نقشی داشته باشد.
اسپانیایی تبارها، سفید پوست ها و سیاه پوست ها تفاوت چندانی ازین نظر ندارند تنها عامل احتماعی که در پیدایش اختلال پانیک دخیل دانسته شده، طلاق یا جدایی اندکی پیش از شروع اختلال است. اختلال پانیک بیش از همه در جوانان روی می دهد، به طوری که میانگین سنی تظاهر آن حدود 25 سالگی است، البته هم اختلال پانیک و هم بازار هراسی در هر سنی ممکن است پیدا شود. گزارش شده که اختلال پانیک در کودکان و نوجوانان هم روی میدهد و احتمالا در آنها کمتر از واقع تشخیص داده می شود.
بیماری های همراه اختلال وحشت زدگی
نود و یک درصد از بیماران دچار اختلال پانیک لااقل به یک اختلال روانی دیگر نیز دچارند. تقریبا یک سوم افراد مبتلا به هردوی این اختلالات، قبل از شروع اختلال پانیک به اختلالافسردگی اساسی دچار بوده اند، حدود دو سوم آنها در حین یا پس از شروع افسردگی اساسی، ابتدا اختلال پانیک را تجربه می کنند اختلالات اضطرابی نیز در مبتلایان به اختلال پانیک شایع هستند.
15 تا 30 درصد افراد مبتلا به اختلال پانیک به جمعیت هراسی نیز دچارند. 2 تا 20 درصد آنها هراس اختصاصی دارند، 15 تا 30 درصد اختلال اضطراب فراگیر دارند، 2 تا 10 درصد این بیماران به اختلال استرس پس از سانحه مبتلا هستند، و تا 30 درصد آنها از اختلال وسواسی جبری نیز رنج می برند. سایر بیماری های شایع همراه عبارتند از خودبیمار انگاری،اختلال شخصیت، و اختلالات مرتبط با مواد مخدر.
نشانه‌ها و معیارهای DSM 5 برای اختلال وحشت‌زدگی یا Panic Attack
در کتاب DSM 5 نشانه‌های تشخیص اختلال وحشت‌زدگی یا پنیک اتک یاد شده است. اما برای تشخیص و درمان این اختلال روانشناختی باید پیش روان‌شناس رفت. معیارهای DSM 5 برای اختلال پنیک در زیر آمده است:
A: حمله‌های وحشت‌زدگی پیاپی و ناگهانی؛ حمله‌ی وحشت‌زدگی عبارت است از ترس شدید (Intense Fear)، یا ناراحتی شدید (Intense Discomfort) و ناگهانی که در چند دقیقه به اوج خود می‌رسد و در این شرایط ۴ مورد یا بیشتر از نشانه‌های زیر رخ می‌دهند:
۱- تپش شدید و نامنظم قلب، تپش تند با صدای بلند یا افزایش سرعت تپش قلب
۲- عرق کردن
۳- لرزیدن
۴- احساس گیر کردن چیزی در گلو
۵- احساس تنگی نفس و خفگی
۶- ناراحتی یا درد در قفسه سینه
۷- احساس سرگیجه، نداشتن تعادل، غش کردن یا احساس این‌که در حال غش کردن هستند
۸- احساس سرد یا گرم شدن بدن
۹- تهوع یا شکم درد
۱۰- پارستسیاس (Paresthesias) احساس بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن بدن
۱۱- دیریالیزیشن (احساس عدم واقعیت) یا دی‌پرسونالیزیشن (گسسته شدن از خود)
۱۲- ترسیدن از دیوانه شدن یا از دست دادن کنترل خود
۱۳- ترس از مردن یا احساس نزدیک شدن به مرگ
B: پس از حداقل یکی از حمله‌های وحشت‌زدگی، فرد برای ۱ ماه یا بیشتر یکی از موردهای زیر یا هر دو را تجربه می‌کند:
۱- نگرانی پیاپی درباره‌ی این‌که دوباره حمله‌ی وحشت‌زدگی یا پیامدهای آن رخ دهد. برای نمونه نگرانی از این‌که دوباره دچار حمله‌ی قلبی شود؛ کنترلش را از دست بدهد یا دیوانه شود.
۲- تغییرات و دگرگونی ناسازگارانه و معنادار در رفتار فرد که با این حمله‌ها همسو و مرتبط هستند. برای نمونه فرد رفتارها و کارهایی انجام میدهد که از حمله‌ی وحشت‌زدگی جلوگیری کند. مانند ورزش کردن یا این‌که به مکان‌های ناآشنا نرود.
C: این نشانه‌ها به خاطر تاثیر مستقیم یک ماده یا دارو (مواد مخدر یا داروهای پزشکی) یا یک بیماری پزشکی مانند اختلالات قلبی-ریوی یا هایپرتیروئیدیسم رخ نداده باشد. پس اگر این نشانه‌ها با بیماری جسمانی یا تاثیرات ماده بروز پیدا کرده باشد فرد دچار اختلال پنیک اتک نیست.
برای دریافت وقت مشاوره اختلال وحشت زدگی با کیلینیک روانشناختی رسش با شماره۸۸۹۷۰۴۹۴-۰۲۱تماس بگیرید.
D: این نشانه‌ها با اختلال دیگری بهتر توجیه نشود و برای این اختلال نمی‌توان علت مناسب‌تری پیدا کرد. برای نمونه حمله‌ی وحشت‌زدگی تنها در واکنش به موردهای زیر رخ نمی‌دهند:
برخی از موقعیت‌های اجتماعی که فردی که دچار اختلال اضطراب اجتماعی است از آنها می‌ترسد؛ چیزهای ترس‌آور و فوبی‌زا که فرد را ناراحت و محدود می‌کنند یا موقعیت‌های در فوبیاهای خاص؛ وسواس‌ها در اختلال وسواسی-اجباری؛ محرک‌هایی که رویدادهای تروماتیک در اختلال استرس پس از سانحه یا PTSD را به یاد فرد می‌آورند؛ یا جدایی از افرادی که فرد به آنها دلبستگی و وابستگی دارد در اختلال اضطراب جدایی.
همان‌گونه که در معیار D گفته شد نشانه‌های وحشت‌زدگی می‌تواند به دلیل اختلال Panic Attack نباشد و اختلال دیگری این احساس را در فرد پدید آورد برای همین است که تنها با دانستن نشانه‌ها و معیارها نمی‌توان این اختلال را تشخیص داد. پس برای تشخیص و درمان درست باید پیش روان‌شناس رفت.
1-درمان شناختی – رفتاری برای اختلال وحشت زدگی و گذرهراسی تا چه حد مؤثر است؟
خوشبختانه، مطالعات زیادی در زمینه بررسی تأثیر درمان شناختی – رفتاری بر اختلال وحشت زدگی و گذر هراسی به عمل آمده است. این مطالعات در دانشگاه آکسفورد در انگلیس، دانشگاه پنسیلوانیا و دانشگاه نیویورک، در آلبانی و سایر دانشگاه های علوم پزشکی انجام شده است. اثربخشی درمان در یک دوره ۲۵ ۲۰ جلسه ای از ۸۵% تا ۹۰% می باشد. به علاوه، بهبودی بیشتر بیمارانی که یک سال پس از خاتمه درمان مجدداً بررسی شده اند، همچنان برقرار بوده است.
2-دارودرمانی در اختلال وحشت زدگی و گذرهراسی چیست؟
چندین دارو در درمان اختلال وحشت زدگی و گذرهراسی سودمند هستند. از جمله ضدافسردگی ها و داروهای مختص اضطراب، و برخی داروهای دیگر، این داروها برانگیختگی تان را کاهش می دهند، اما زمانی که آنها را کنار بگذارید، ممکن است علائم وحشت زدگی تان برگردد. در نتیجه، توصیه ما این است که حتی در صورت مصرف دارو برای اختلال وحشت زدگی و گذر هراسی، باید تحت درمان شناختی – رفتاری نیز قرار بگیرید.
-
مراحل درمان شناختی – رفتاری چیست؟
ما در درمان شناختی – رفتاری اختلال وحشت زدگی و گذرهراسی چند هدف را دنبال می کنیم.
۱) به شما کمک کنیم تا ماهیت اضطراب، وحشت زدگی و گذرهراسی را بشناسید.
۲) موقعیت های ترس یا اجتنابتان را مشخص می کنیم.
۳) ماهیت علایم خاص شما، شدت و میزان تکرارشان، و موقعیت های برانگیزنده وحشت زدگی را ارزیابی کنیم.
۴) بررسی می کنیم ببینیم آیا مشکل دیگری همراه وحشت زدگی تان هست یا خیر – برای مثال، افسردگی، اختلالات اضطرابی دیگر، سوء مصرف مواد، پرخوری، انزوا، یا مشکلات زناشویی.
درمانتان ممکن است شامل بعضی یا همه درمان های زیر باشد: آموزش آرمیدگی عضلانی، آموزش آرمیدگی تنفسی و آموزش تنفس (به خصوص اگر مشکل تنفسی شدید دارید)؛ رویارویی تدریجی با موقعیت های برانگیزاننده وحشت زدگی ؛ کاهش استرس؛ بررسی تفسیرهایتان از علایم استرس جسمانی؛ آموزش اصول کلی درمان شناختی (یعنی، درک این که چگونه افکار منجر به احساساتی مانند ترس می شوند، و یاد دادن این که چگونه با بررسی افکار و باورهایتان به احساس بهتری دست یابید)؛ آموزش ابزار وجود (وقتی که نیاز است)؛ و آموزش شناسایی و کاهش علایم وحشت زدگی به هنگام وقوع آن ها. به علاوه، مشکلات دیگرتان (مانند افسردگی)، نیز در درمان گنجانده می شوند.
