دون ژوانیسم نوعی از اختلالات شخصیت و اصطلاحی است برگرفته از ادبیات و نمایش‌های اپرا. نمایشنامه روایتی از زندگی مردی افسانه‌ای به نام دون ژوان یا دون خوآن می‌باشد، مردی بی بند و بار که زنان را اغوا میکند. اصطلاح دون ژوانیسم در ادبیات روانشناسی به مردی اطلاق می‌شود که مایل به برقراری رابطه با زنان متعدد می‌باشد. معمولا اصطلاح ساتیریازیس (satyriasis) هم معنی دون ژوان تلقی می‌شود و به افرادی که از لحاظ جنسی بسیار فعال هستند، به کار برده می‌شود.
دون ژوان کیست ؟
امروزه در علوم مدرن از دیدگاه های گوناگون پزشکی ، روان شناسی و جامعه شناسی به برسی این سبک شخصیتی پرداخته اند . دون ژوان ها کسانی هستند که مبتلا به اعتیاد جنسی هستند و اختلال شخصیت خودشیفته نیز در آنها دیده می شود . افراد خودشیفته خودخواه و خودپسند بوده و اعتماد به نفس شکننده ای دارند . این افراد اغلب مغرور و تنها هستند زیرا غرور آن ها اجازه نمی دهد با کسی همدلی و همراهی داشته باشند ، این افراد با مورد ستایش دیگران واقع شدن ارضا می شوند به همین دلیل می روند تا جای دیگری بیشتر مورد ستایش قرار بگیرند . مردی با شخصیت دون ژوان نه کسی را دوست دارد و نه دوست داشته شدن را باور می کند و یک حالت پارانویا وبدبینی نسبت به گرفتن پیغام های دوست داشته شدن از شریک عشقی خود دارد . این افراد احساس می کنند اگر زنی او را دوست داشته باشد می خواهد از او سوء استفاده کند و به همین دلیل علاقه ای به اینکه یک زن دوستشان داشته باشد ندارند و به هیچ زنی اعتماد نمی کنند .واژه شهوت پرستی که در روان شناسی ساتیریازیس(Satyriasis) گفته می شود ، درواقع به سیری ناپذیری ذهنی دون ژوان ها از لذت جنسی اشاره می کند
علل بروز دون ژوانیسم
برخی از روانشناسان معتقدند که مردان دون ژوان در پی یافتن مادر خویش در زن‌های دیگر هستند. برخی دیگر هم اعتقاد دارند که این مشکل به خاطر اختلالات دلبستگی در دوران شیرخوارگی و کودکی به وجود می‌آید. در صورتی که دلبستگی ایمن با مادر و یا فرد مراقب، در سال‌های اولیه کودکی به خوبی شکل نمی‌گیرد، احتمال بروز چنین اختلالی در بزرگسالی وجود دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه دلبستگی در کودکان کلیک کنید.
اختلال شخصیت دون ژوانیسم
روش زندگی دون ژوان
دون ژوان دنبال افرادی می گردد که به دست آوردنشان سخت باشد. خسته کننده باشد. یا مبارز خوبی باشند. نکته جالب اینجاست که دون ژوان همیشه پیروز است. و شاید بشود گفت تنها نکته غم انگیز اینجاست که دون ژوان همیشه پیروز است. او فقط می خواهد قدرت خودش را محک بزند. هیچ وقت شکستش را قبول نمی کند و همیشه تا مرز پیروزی می رود. دون ژوان یک مبارز قدرتمند است و برای آدم های ضعیف حتی وقت ندارد.
دون ژوان زندگی روتینی ندارد. و این زندگی برای هیچ کسی دوست داشتنی نیست. شاید یکی از دلایلی که هر دون ژوانی قصد ترک کردن می گیرد این است که روش زندگی اش زیر سؤال می رود. او همیشه می گردد تا یک موافق پیدا کند، اما نکته غم انگیز این جاست که این موافق هم پیدا نمی شود. شاید برای کسی که می خواهد با یک دون ژوان زندگی کند، تنها نکته ترسناک، عدم امنیت از فردای دون ژوان است.
آنها روش زندگی شان بر پایه ریسک و خطر بنا شده. آرزوهای عجیب و دور از دسترس دارند. که خیلی از آنها حتی مادی هم نیست. مثل خاک شدن در پرلاشز، کنار هدایت (داستانی از زویا پیرزاد)، زندگی در یک جزیره (رابینسون کروزوئه)، دیدن والت دیزنی، بیل گیتز یا یک مرد یا زن بزرگ، مسافرت به دور دنیا در ۷۹ روز! چاپ کردن یک کتاب در هر سال حتی با هزینه شخصی، یا پیدا کردن گنجی در اعماق آب (جک گنجشکه در دزدان دریایی کاراییب)، و… این آرزوها برای کسی که زندگی روتین و امنی دارد، آرزوهای احمقانه، بچگانه و سخیفی به شمار می آیند. اما برای دون ژوان فلسفه زندگی است.
دون ژوان نمی تواند باور کند که روش زندگی اش درست نیست. و شاید مجبور می شود که بین آرزو و جنس مخالف یکی را انتخاب کند. او آن قدر پافشاری می کند تا بالاخره روش زندگی اش را ثابت می کند. ولی آن وقت نه کسی از مخالف ها هست که این پیروزی عظیم را ببیند، و نه خودش می تواند درد بزرگ تنهایی را در درون خودش کتمان کند. این غم انگیزترین نکته ای است که دون ژوان همیشه سعی دارد از آن فرار کند. اما کهولت سن و کم شدن جذابیت، او را به همین سمت پرتاب می کند. با این حال، کمتر پیدا شده مرد یا زنی که وجود چنین کسانی را تحمل کند. حتی برای یک سال! و گاهی هم مثل ابن سینا و سعدی خودشان طالب نیستند که کسی را در کنار خودشان برای همیشه داشته باشند تا زجر سفر، همراهشان را نابود
دون ژوان ها علاقه به چه زنانی دارند؟
تجربه مشاوران اختلال شخصیت نشان می دهد دون ژوان ها به دو نوع زنان بیشتر علاقه دارند.
دسته اول
دسته اول زنان به دلیل شرایطشان بسیار مورد توجه می باشند. شرایطی مانند زیبایی، ثروت، شهرت و مقام. در این حالت مرد خودشیفته من ایده آل (ego ideal) خود را به او فرافکنی می کند. انگار این خود اوست که دارای چنین محسناتی است. مشاوران اختلال شخصیت معتقدند زن اینجا ابزاری است برای تغذیه هرچه بیشتر خودشیفتگی مرد. البته در این حالت هم مردان خودشیفته مراقبند که زن از آنها در هیچ یک از این ابعاد برجسته تر نباشد. اگر احساس کند که بالاتر هست او را تخریب میکند.
دسته دوم
دسته دوم زنانی هستند با هویتی بسیار کمرنگ. بر باور روانشناسان اختلال شخصیت، این زنان تنها میتوانند بصورت یک زائده و دنباله در کنار مرد خودشیفته باشند. این زنان او را دائما تحسین می کنند و من او دائما باد می شود. دون ژوان ها بجای عشق، در رابطه احساس تملک زیاد دارند. در حقيقت زن در کنار آنها مانند ماشين و لوازم زندگیشان است. تجربه مشاوران اختلال شخصیت در جلسات مشاوره با دون ژوان ها نشان می دهد یکی از ویژگی های مهم رابطه زناشویی، در مردان خودشیفته این است که این مردان خصلتهای بد خود را به همسر خود فرافکنی میکنند. او را تحقیر و سرزنش مینمایند و در نهایت خودشان را همه خوب (total good) و همسر را همه بد (total bad) می دانند.
درمان دون ژوانیسم
لازم به ذکر است که اگرچه این اصطلاح برای مردان به کار می‌رود ولی لزوما نمی‌توان تمام نمونه‌های آن را بین مردان پیدا کرد. چه بسا زنانی که این ویژگی را دارند و تعدادشان هم رو به ازدیاد است. در بسیاری موارد زندگی کردن با چنین افرادی بسیار سخت به نظر می‌رسد؛ در این زمینه لازم است نحوه رفتار با آنها را بلد باشید به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم در صورتی که در اطرافیان خود فردی با این اختلال را دارید، برای حفظ سلامت روان خود و کمک به درمان او از مشاوره روانشناسی کمک بگیرید.
روش‌های روان درمانی برای اختلال دون ژوانیسم
برای درمان مراجعینی با شخصیت خودشیفته و رفتار دون ژوان جلسات روان درمانی ضروری می‌باشد. راه حل دارویی برای آن وجود ندارد و معمولا با جلسات عمیق رواندرمانی و روانکاوی می‌توان تا حدودی انتظار بهبود داشت.پیش از هر چیز در این جلسات ریشه‌ی مشکل در کودکی و نوجوانی فرد مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ در روان درمانی فرد دون ژوان علاوه بر این که نسبت به ویژگی‌‌ها و رفتارهای آسیب‌زننده خود آگاهی می‌یابد به کمک درمانگر تلاش میکند تا آنها را اصلاح و یا با رفتارهای مناسب جایگزین کند. علاوه بر این تکنیک‌های برقراری رابطه عاطفی مؤثر به این افراد آموزش داده می‌شود.
سؤالات متداول
1-آیا افراد مبتلا به دون ژوانیسم واقعا عاشق هستند؟
دون ژوان‌ها به دلیل مشکلات ریشه‌ای که اغلب به دوران کودکی و ارتباط با مادرانشان باز می‌گردد، نمی‌توانند احساساتی همچون دوست داشتن را درک کنند و از طرفی قادر به عشق ورزیدن نیستند. آنها تنها تظاهر میکنند تا از تنهایی فرار کنند.
2-ویژگی اصلی شخصیتی افراد مبتلا به دون ژوانیسم چیست؟
ویژگی اصلی آنها نیاز به تحسین شدن از سوی دیگران است. برای آنها اهمیتی ندارد کسی دوستشان بدارد و اغلب هم دوست داشتن دیگران را باور نمی‌کنند؛ اما نیاز دارند تا مورد تحسین دیگران واقع شوند.
3-روان فرد دون ژوان چگونه است؟
دون ژوان نه قادر است دوست بدارد و نه دوست داشته شدن را باور می کند.
