بلوغ به دورانی گفته میشود که در طی آن پسران یا دختران در حال رشد، تحت فرایند بلوغ جنسی قرار میگیرند. بلوغ شامل یک سری از تغییرات فیزیکی و یا مراحلی است که به کسب قابلیت باروری و بروز صفات ثانویه جنسی و ویژگیهای فیزیکی مرتبط با مردان و زنان بزرگسال (مانند رشد موهای ناحیه تناسلی) منتهی میشود. اگر چه بلوغ شامل یک سری از تحولات بیولوژیک یا جسمی است، اما این روند میتواند بر رشد روانی و عاطفی نوجوانان نیز تاثیرگذار باشد. اگر فرزند شما قبل از 8 سالگی (بلوغ زودرس) یا بعد از 14 سالگی (بلوغ دیررس) به بلوغ برسند باید تحت نظر پزشک قرار گیرند.
تغییرات ایجاد شده در بدن پس از بلوغ در پسران
هنگامی که پسران بالغ می شوند، بیضه هایشان شروع به ترشح هورمون تستوسترون می کند. این هورمون مسئول بیشتر تغییراتی است که افراد در این دوره مشاهده می کنند. در اینجا برخی از معمول ترین نشانه های بلوغ در پسران لیست شده است:
1-عضلانی تر شدن بدن: شانه ها پهن تر شده و عضلات راحت تر دیده می شوند.
2-تغییر صدا: در این دوران تارهای صوتی قطورتر شده و سیب گلو در پسران ظاهر می شود. همین پدیده باعث می شود تا صدای پسران بم تر به گوش برسد.
3-تعرق بیشتر: فعالیت غدد فوق کلیه می تواند منجر به تعرق بیشتر افراد شود. به همین خاطر پسران در این دوره بوی ناخوشایند تری دارند. این تعرق در نواحی زیر بغل و کشاله های ران بیشتر دیده می شود.
4-چرب تر شدن پوست و ظهور جوش های متعدد: غدد فوق کلیوی با فعالیتی که در این دوره دارند، باعث ترشح بیشتر مواد روغنی از پوست می شوند. این ترشحات نیز می تواند منجر به ظهور جوش های متعدد در سطح پوست شوند.
5-رشد مو در ناحیه تناسلی و صورت: در این دروه پسران به خاطر رشد موهای صورتشان بیشتر به یک مرد شبیه می شوند. این رشد مو تنها مخصوص صورت نیست و در نواحی ای مثل زیر بغل و اندام تناسلی نیز مشاهده می شود.
6-ترشح منی هنگام خواب: ترشحات منی هنگام خواب در این دوره بسیار طبیعی است. در حقیقت این مکانیسمی است که بدن کمک می کند تا از تجمع بیش از حد منی جلوگیری شود.
7-بزرگ تر شدن اندام جنسی: در دوران بلوغ اندام هایی مثل آلت تناسلی، بیضه ها و کیسه بیضه بزرگ تر می شوند.
8-بزرگ شدن سینه ها: در این وضعیت به خاطر ترشحات هورمونی سینه ها کمی بزرگ تر می شوند. با این حال جایی برای نگرانی نیست زیرا این وضعیت موقتی است و به طور خود به خود از بین می رود.
9-تغییرات خلق و خوی: لازم است بدانید که تمامی تغییرات مربوط به دوران بلوغ جسمانی نیستند و در برخی موارد می توانند روانی باشند. در زمان بلوغ، پرسش های فراوانی برای افراد پیش می آید. تغییرات جسمانی می تواند برای برخی نگران کننده یا ترسناک باشد، در نتیجه ی این تغییرات، خلق و خوی پسران می تواند تغییر کند.
تغییراتی که از آن ها یاد شد به راحتی قابل مشاهده هستند، اما لازم است بدانید که همه آن ها به یکباره اتفاق نمی افتند و در طی مراحل مختلفی در پسران دیده میشوند.
بلوغ پسران
چگونه میتوان با مسئله بلوغ کنار آمد؟
احساسات فرد میتواند در طول این دوره از زندگی طغیان کند و منجر به افسردگی، نا امنی و خشم گردد. دانستن اینکه چگونه میتوان با بلوغ کنار آمد، بسیار مهم است تا دختران و پسران، انتقال آرامتری به دوران بزرگسالی را تجربه کنند.
نکته اول
با یک بزرگسال قابل اعتماد در مورد نگرانیهای خود صحبت کنید. بزرگسالان نیز این دوران را گذراندهاند و به هر طریقی که شما نیاز دارید، آماده کمک به شما هستند. از آنجا که آشفتگی عاطفی بخشی از بلوغ است، فقط صحبت درمورد ناکامیهای خود با یک گوش شنوا و همدرد، کمک شایانی به شما میکند.
نکته دوم
به صحبتهای پدر و مادر و افراد مورد علاقه خود، در مورد تغییرات بدن خود گوش فرا دهید. میل جنسی و فشار همسالان، دو مورد از مسائل اصلی است که مایه نگرانی والدین شماست. آنها در پی کنترل زندگی شما نیستند، بلکه تنها ذهن شما را در خصوص طبیعی و هنجار بودن احساسات و نگرانیهای شما، آسوده میسازند.
نکته سوم
به مطالعه مطالب موجود در مورد تغییراتی که برای شما رخ خواهد داد، بپردازید. آگاهی از آنچه که اتفاق خواهد افتاد، به شما کمک خواهد کرد با آن بخوبی کنار بیایید، به جای اینکه در مورد بدن در حال تغییر خود، در ناآگاهی و بی خبری بمانید. برخی از افراد در گذشته با اولین دوره قاعدگی یا “احتلام” خود، ترس را تجربه کردهاند. هنگامی که شما دچار این تغییرات میشوید، مطالعه و آگاهی قبلی، به برطرف کردن این ترسها به شما کمک خواهد کرد.
نکته چهارم
به طور منظم ورزش کنید. دو تا سه بار در هفته ورزش کردن، بدن و ذهن شما را سالم نگه میدارد. همچنین استرس شما را تسکین میدهد، ضمن اینکه سطح هورمونها را در محدوده طبیعی سن شما حفظ میکند.
نکته پنجم
آگاه باشید که همه افراد با سرعت متفاوتی به بلوغ میرسند. اگر بهترین دوست شما سینههای بزرگتری دارد و یا اگر دوست مذکر شما اصلاح صورت خود را به رخ میکشد، در حالی که صورت شما هنوز عاری از ریش و سبیل است، وحشتزده نشوید. زیرا شما هنوز در حال رشد هستید و ممکن است بدن شما به زمان بیشتری برای رسیدن به این مرحله نیاز داشته باشد.
بلوغ در پسران دیرتر شروع میشود
بسیار مشاهده میشود که دختران در سنین کودکی و نوجوانی نسبت به پسران قد بلندتری دارند اما در دوران بزرگسالی این موضوع برعکس میشود. به صورت طبیعی دختران زودتر از پسران وارد فرآیند بلوغ میشوند و زودتر از آنها شروع به قد کشیدن میکنند. اکثر پسران تا قبل از سنین 9 الی 14 سالگی بلوغ نمییایند. در صورتی که احتمال بلوغ در دختران زیر 9 سال نیز وجود دارد. به همین دلیل در این دوران اغلب دختران اغلب بلند قدتر هستند و گاه این موضوع نگرانیهایی را برای پسران ایجاد میکند. اما در آخر پسران بیشتر از دختران قد میکشند. به یاد داشتهباشید که ژنتیک و میزان قد پدر و مادر نقش اساسی در قد فرزندان دارد. همچنین ورزش کردن و تغذیه مناسب در سالهای اولیه دوران بلوغ تا حد زیادی به بلند قد شدن کمک میکند.
بلوغ و چالش عضلانی شدن اندامها در پسران
پسران نوجوان ممکن است در این سن دغدغههایی در مورد بدن خود و عضلانی شدن آن داشتهباشند. زمانی که بدن خود را با بدن دوستانشان مقایسه میکنند و مدام از خود سؤال میپرسند که: «پس کی بدنم عضلانی میشود؟» در برخی از پسران رشد عضلات سینه زودتر اتفاق میافتد و در برخی دیگر شانهها پهن میشوند و بقیه اندامها لاغر میمانند. به یاد داشتهباشید که بلوغ برنامه خاص خود را دارد و ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد. اشکالی ندارد اگر رشد عضلات در شما دیرتر اتفاق بیوفتد؛ بنابراین نگرانیها را از خود دور کنید. با ورزشهایی همچون بدنسازی، خوردن غذاهای مغذی و فعال بودن میتوانید به رشد سریعتر عضلات بدن خود کمک کنید.
چنین مسائلی اعتماد به نفس و روحیه نوجوانان را تحت تأثیر قرار میدهد و گاها منجر به انزوای آنها میشود. در این میان لازم است والدین با فرزندان، ارتباط صمیمانهای برقرار کنند و حمایتگر باشند. برای حل تعارضات دوران نوجوانی و کمک به حل بحرانها در این مرحله میتوانید از مشاوره روانشناسی نوجوان بهرهمند شوید.
بلوغ زودرس چیست؟
بلوغ معمولا در دختران بین سنین ۸ تا ۱۳ سال و در پسرها بین سنین ۹ تا ۱۴ سال آغاز میشود. پزشکان بلوغ زودرس را زمانی تشخیص میدهند که به دلایلی نامعلوم، این روند طبیعی زودتر آغاز شود و با رشد استخوان و جهش رشدی همراه باشد.بلوغ زودرس در دخترانی که قبل از سن ۷ سالگی و پسرانی که قبل از سن ۹ سالگی نشانههای مهم بلوغ در آنها دیده شود، تشخیص داده میشود. تقریبا ۱ کودک از میان ۵ هزار کودک به بلوغ زودرس دچار میشود.
انواع بلوغ زودرس
-بلوغ زودرس مرکزی
-بلوغ زودرس محیطی
بلوغ زودرس مرکزی شایعتر از بلوغ زودرس محیطی است. این روند برای بلوغ طبیعی نیز یکسان است اما زودتر از موعد اتفاق میافتد. غدهی هیپوفیز هورمونی به نام گونادوتروپین تولید میکند. این هورمون باعث تحریک بیضهها و تخمدانها میشود تا هورمونهای دیگر یعنی تستوسترون یا استروژن تولید شود. اینها هورمونهای جنسی هستند که باعث تغییرات جنسی در دوران بلوغ (مانند رشد سینهها در دختران) میشوند.بلوغ زودرس محیطی یا بلوغ زودرس کاذب، شرایط متفاوتی دارد. این نوع بلوغ زودرس بهندرت اتفاق میافتد. هورمونهای استروژن و تستوسترون باعث بروز علائم بلوغ میشوند، اما مغز و غدهی هیپوفیز درگیر نمیشوند. بلوغ زودرس محیطی معمولا در اثر اختلالاتی در تخمدانها، بیضهها، غدد آدرنال یا غدهی تیروئید بسیار کمکار ایجاد میشود.
بلوغ پسران
چگونه میتوانیم به فرزندمان در این دوره حساس کمک کنیم؟
-در ارتباط با تغییرات جسمانی هر مرحله با او صحبت کنید.
-معمولاً کودکان در این دوران به تنهایی بیشتری نیاز دارند، در نتیجه به آن ها فضای بیشتری اختصاص دهید.
-به هیچ عنوان فرزندتان را به خاطر تغییرات فیزیکی اش مسخره نکنید.
-گر مشاهده کردید که سینه های فرزندتان دارد بزرگ می شود، به او اطمینان دهید که این فرآیند طبیعی است و به طور خود به خود از بین خواهد رفت.
-به او اطمینان دهید که به هیچ عنوان نباید از خروج منی هنگام خواب خجالت زده باشد. به او اعتماد به نفس دهید.
-اگر دیدید که فرزندتان دارد پرخاشگری می کند، آرامش خودتان را حفظ کنید.
