اسکیزوفرنی در دوران کودکی

اسکیزوفرنی در دوران کودکی نوعی اختلال روانی نادر ولی شدید است که در آن کودکان رفتار غیرطبیعی از خود نشان می‌هند. اسکیزوفرنی شامل طیف گسترده‌ای از مشکلات شناختی، رفتاری و احساسی است. این بیماری ممکن است منجر به مشکلات دیگری چون توهم، هذیان، تفکر و رفتار ناسازگارانه شود که توانایی عملکرد کودک را مختل می‌کند. اسکیزوفرنی دوران کودکی اساسا شبیه اسکیزوفرنی دوران بزرگسالی است با این تفاوت که زودتر در زندگی رخ می‌دهد و تاثیر عمیقی بر رفتار و پیشرفت کودک دارد. اسکیزوفرنی نوعی بیماری مزمن است که نیاز به درمان طولانی‌مدت دارد. تشخیص و درمان  زودهنگام این بیماری در دوران کودکی وضعیت کودکان را به‌طور قابل توجهی بهبود می‌بخشد.

علائم و نشانه های اولیه

اولین نشانه های اسکیزوفرنی کودکان شامل مشکلات رشد از قبیل تاخیر در گفتار، چهار دست و پا رفتن غیر طبیعی یا خیلی دیر، دیر راه افتادن و سایر رفتارهای حرکتی غیر طبیعی مانند تکان دادن دست یا سر است. تشخیص علائم اسکیزوفرنی در دوره نوجوانی نیز ممکن است بسیار سخت باشد چون برخی نشانه های اولیه این بیماری در نوجوانان با علائم رشد و رفتارهای طبیعی این دوره کاملا شباهت دارند، رفتارهای طبیعی نوجوانان در دوره نوجوانی عبارتند از:

– کناره گیری از خانواده و دوستان

– افت عملکرد تحصیلی

– مشکلات خواب

– تحریک پذیری یا حالت افسردگی

– کمبود انگیزه

– رفتار عجیب و غریب

– مصرف مواد مخدر

– در مقایسه با علائم اسکیزوفرنی در بزرگسالان، نوجوانان ممکن است کمتر دچار هذیان شوند و بیشتر توهم بینایی داشته باشند.

علت

هنوز مشخص نشده که چه عواملی موجب اسکیزوفرنی کودکان می‌شود اما تصور بر این است که همان عواملی که موجب این بیماری در بزرگسالی می‌شود ممکن است موجب رشد و پیدایش آن در کودکی نیز شود. محققان معتقدند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، ماهیت مغز و عوامل محیطی می‌توانند موجب شکل‌گیری این اختلال شوند. هنوز کاملا مشخص نشده که چرا این بیماری در برخی در کودکی شروع می‌شود و در برخی دیرتر رخ می دهد.

عوامل خطرساز ابتلای کودکان به اسکیزوفرنی چیست؟

– داشتن سابقه خانوادگی اسکیزوفرنی

– افزایش فعالیت سیستم ایمنی بدن مانند التهاب و خودایمنی

– سن بالای پدر

– برخی عوارض بارداری و زایمان مانند سوء تغذیه با قرار گرفتن در معرض سموم و ویروس هایی که ممکن است تاثیر منفی بر رشد مغز داشته باشد.

– مصرف برخی داروها مانند داروهای روان درمانی یا روانگردان در دوران نوجوانی

تشخیص  اسکیزوفرنی در کودکان

تشخیص اسکیزوفرنی دوران کودکی شامل بررسی اختلالات روانشناختی و تعیین علائمی است که به مصرف مواد مخدر، دارو و ضعیت پزشکی مرتبط نیستند. فرایند تشخیص شامل:

-معاینه فیزیکی: به پیشگیری از مشکلات دیگری که ممکن است علت بروز علائم اسکیزوفرنی باشند کمک فراونی می‌کند.

-آزمایش و عکس‌برداری: این مراحل شامل آزمایش‌هایی است که به پیشگیری از بیماری‌هایی که علائم مشابه دارند کمک می‌کند.‌ عکسبرداری به منظور سوء مصرف الکل و موادمخدرانجام می‌شود. در صورت نیاز ممکن است پزشک تصویربرداری‌هایی چون ام‌آر‌آی و سی‌تی‌اسکن را به بیمار تجویز کند.

-ارزیابی روانشناختی: این مرحله شامل بررسی ظاهر، رفتار، افکار و الگوهای رفتاری بیمار است. در این مرحله ممکن است پزشک در خصوص سوابق پزشکی خانوادگی و شخصی بیمار سوالاتی بپرسد.

-معیارهای تشخیص اسکیزوفرنی: پزشک ممکن است از معیارهای تشخیصی و آماری اختلالات روحی (DSMV) استفاده کند. معیارهای تشخیصی اسکیزوفرنی کودکانه در کل شبیه معیارهای تشخیصی اسکیزوفرنی بزرگسالان است.

تشخیص بیماری اسکیزوفرنی دوران کودکی گاهی طولانی مدت و چالش برانگیزاست. روانپزشک کودک با تخصص خود در این حوزه قادر است رفتار، الگوهای درک و تفکر کودک را بررسی ‌کند. همچنان که الگوهای رفتاری، تفکر و علائم و نشانه‌ها در کودک به‌ مرور زمان واضح‌تر می‌شوند بیماری اسکیزوفرنی تشخیص داده می‌شود.

اشتباه در تشخیص اختلالات روانپزشکی

همه‌ی كودكاني كه اسكيزوفرني دوران كودكي در آن‌ها تشخيص داده شده‌است، ابتدا اشتباه در تشخیص وضعيت سلامت روان‌شان را تجربه می‌کنند. رد احتمال وجود سایر بیماری‌های روانی و ناتوانی‌های یادگیری بخش مهمی از روند تشخیص است. ابتدا ممکن است اختلال کم‌توجهی- بی‌فعالی، اختلالات خلقی مثل اختلال دوقطبی، اوتیسم، اختلال وسواس فکری-عملی، اختلال اضطراب منتشر یا PTSD در کودک‌تان تشخیص داده شود. علل پزشکی نیز برای توهم و هذیان باید رد شود.

عوارض

اگر اسکیزوفرنی کودکان درمان نشود منجر به مشکلات حاد عاطفی، رفتاری و سلامتی می‌گردد. عوارض ناشی از اسکیزوفرنی شامل:

-خودکشی، اقدام به خودکشی و یا فکر خودکشی

-خودآسیبی

-اختلالاتی چون اضطراب، هراس و وسواس فکری

-افسردگی

-سوءمصرف الکل و موادمخدر از جمله تنباکو

-مشاجره‌های خانوادگی

-عدم استقلال در زندگی، مدرسه و کار

-انزوای اجتماعی

-مشکلات بهداشتی و پزشکی

-قربانی شدن

-مشکلات حقوقی، مالی و بیخانمانی

-رفتار تهاجمی (هرچند غیرمعمول است)

درمان

درمان اسکیزوفرنی در کودکان مادام‌العمر و طولانی‌مدت است حتی زمانی که علائم ظاهرا از بین رفتند درمان همچنان ادامه دارد. درمان کودکان مبتلا به اسکیزوفرنی با چالش همراه است. مهمترین درمان‌های اسکیزوفرنی دوران کودکی شامل:

داروها

اکثر داروهای ضد روان‌پریشی (آنتی سایکوتیک) که برای درمان اسکیزوفرنی کودکانه تجویز می‌شوند همانند داروهای درمان اسکیزوفرنی بزرگسالان است. این داروها در کنترل علائمی چون هذیان، تورم، عدم انگیزه و احساسات تاثیر به‌سزایی دارند.

به دلیل این‌که داروهای نسل دوم و جدیدتر عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای ضد راون‌پریشی (آنتی سایکوتیک) نسل اول دارند معمولا بیشتر ترجیح داده می‌شوند. اما با تمام این حرف‌ها داروهای درمان اسکیزوفرنی عوارضی چون: افزایش وزن، افزایش قندخون، افزایش فشارخون و بیماری قلبی دارند.

نمونه داروهای ضد روان‌ پریشی نسل دوم شامل:

• آریپیپرازول (آبیلیفای)

• الانزاپین (زیپرکسا)

• کوتیاپین (سروکوئل)

• ریسپریدون (ریسپردال)

پالیپریدون (ایونگا) مختص کودکان ۱۲ سال و یا بزرگ‌تر است.

داروهای ضد روان‌پریشی نسل اول تقریبا مشابه داروهای نسل دوم هستند با این تفاوت که عوارض جانبی (عوارض جانبی عصبی) بیشتری دارند. بنابراین این داروها معمولا به کودکان توصیه نمی‌شوند مگر این که گزینه‌های دیگر در درمان کودکان موفق نبوده باشد.

نمونه داروها عبارتند از:

• کلروفرمزین برای کودکان ۱۳ سال و بالاتر

• هالوپریدول برای کودکان ۳ سال و بالاتر

• پروفنازین برای کودکان ۱۲ سال و بالاتر

روان ‌درمانی

علاوه ‌بر مصرف برخی داروها، روان‌ درمانی نیز می‌تواند علائم بیماری اسکیزوفرنی در کودکان را کنترل کرده و به شما و یا کودک کمک کند تا با این اختلال به‌ راحتی کنار بیایید.

روان ‌درمانی ممکن است شامل:

-درمان فردی: روان درمانی مانند رفتار درمانی شناختی با کمک یک متخصص حرفه‌ای سلامت روانی تاثیر به‌سزایی در درمان کودکان دارد. یک متخصص مجرب می‌تواند به کودکان آموزش دهد که چگونه با استرس و چالش‌های روزمره زندگی که ناشی از بیماری اسکیزوفرنی است مقابله کنند.

-خانواده درمانی: خانواده درمانی تاثیر خوبی در بهبود روابط، حل کردن کشمکش‌ها و کنار آمدن با استرس‌های مرتبط با وضعیت کودک دارد.

آموزش مهارت‌های زندگی

آموزش مهارت‌ها شامل:

-آموزش مهارت‌های اجتماعی و علمی: آموزش مهارت‌های اجتماعی و علمی بخش مهمی درمان اسکیزوفرنی در کودکان است. کودکان مبتلا به اسکیزوفرنی اغلب در روابط، در مدرسه و حتی انجام کارهای روزانه با مشکلات فراوانی روبرو هستند.

-توانبخشی کاری و حمایت کاری: هدف از این مورد کمک به افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، آماده‌سازی این افراد برای کار، پیداکردن کار مناسب برای آن‌ها و در نهایت حفظ شغل این افراد است.

بستری شدن

در طول دوره‌های بحران و یا زمانی که علائم بیماری شدید است ممکن است بیمار برای مدت کوتاهی در بیمارستان بستری و تحت مراقبت‌های ویژه بهداشتی باشد. این کار سلامت کودک را تضمین کرده و تغذیه مناسب، خواب و بهداشت کودک را فراهم می‌کند. برخی مواقع بستری شدن در بیمارستان سالم‌ترین و بهترین روش کنترل علائم بیماری است.