اختلال کاتاتونیا چیست؟
روانگسیختگی کاتاتونی (به انگلیسی: Catatonic Schizophrenia) (DSM-IV-TR 295.2, ICD-10 F20.2) نوعی از روانگسیختگی است که شخص مبتلا به آن دچار اختلالات حرکتی شده و گاهی تا مدتی طولانی بدون حرکت یا صحبت کردن ثابت مانده و در برخی موارد دیگر افراد حرکات هیجانی یا بیشفعال از خود نشان میدهند.اختلال کاتاتونیا یک نشانه روانی حرکتی است که از دیرباز همراه با اسکیزوفرنی، مورد تشخیص قرار گرفته است. بسیاری از روانشناسان بالینی بر این باور هستند که شیوع این اختلال در چند دهه اخیر کاهش یافته است. ما بر این باوریم که کاتاتونیا فقط مربوط به اختلال اسکیزوفرنی نیست و نشانههای آن در اختلالاتی چون اختلال دوقطبی، افسردگی اساسی، اختلال استرس پس از سانحه و سوء مصرف دارو و مواد دیده میشود. مشخصهی اصلی این اختلال حرکات کم و نداشتن واکنش مناسب نسبت به دستورالعملها است
کاتاتونیا چیست؟
کاتاتونیا یک حالت و وضعیتی روانی در فرد است که در آن به محرکهای خارجی واکنش نشان نمیدهد، در حالی که بیدار است قادر نیست اندامهای خود را به طور طبیعی تکان دهد. اصطلاحا مانند مجسمه میمانند و ممکن است ساعتها در یک وضعیت ثابت قرار بگیرند. سه نوع کاتاتونیا وجود دارد:
1. کاتاتونیا همراه با اختلال روانی دیگر مانند اختلال دوقطبی و یا استرس پس از سانحه (برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلال دوقطبی و اختلال استرس پس از سانحه کلیک کنید.)
2. اختلال کاتاتونیا به علت وضعیت پزشکی
3. کاتاتونیا نوع نامشخص
علائم اسکیزوفرنی کاتاتونیا
حداقل سه مورد از دوازده نشانه باید برای تشخیص catatonia وجود داشته باشد. این علائم عبارتند از:
-استوپور (ناتوانی در حرکت یا پاسخ دادن به محرک ها)
– کاتالپسی (وضعیت بدن سفت و سخت)
-بی صدا بودن (بدون ارتباط کلامی)
-انعطاف پذیری واکسی
-Negativism (عدم پاسخ کلامی)
-Posturing (نگه داشتن موقعیتی که در تضاد گرانش قرار دارد)
-Mannerisms (حرکات افراطی یا عجیب و غریب)
-Stereotypy (حرکات تکراری مکرر بدون دلیل)
-آژیته بودن (بدون هیچ دلیلی)
-grimacing (بروز احساسات در صورت)
-Echolalia (تکرار کلمات دیگران)
-Echopraxia (تکرار حرکات دیگران).
سایر نشانه های رایج عبارتند از استحکام عضلانی و پیروی خودکار. هنگامی که کاتاتونی با اسکیزوفرنی همراه است، ممکن است استوپور برای مدت طولانی در مقایسه با اسکیزوفرنی همراه با سایر بیماری های روانپزشکی ادامه پیدا کند.
دلایل ابتلا به اختلال اسکیزوفرنی کاتاتونیا
همانطور که گفته شد این اختلال لزوما مربوط به اسکیزوفرنیا نیست. در این اختلال کندی حرکتی و روانی مشاهده میشود. در آخرین نسخه طبقه بندی اختلالات روانی، کاتاتونیا به عنوان یک اختلال جداگانه دیده نمیشود. اما با شرایط روانپزشکی مختلف مثل اسکیزوفرنیا، اختلال دو قطبی، اختلال استرس پس از سانحه، افسردگی و دیگر اختلالات روانی، اختلالات خواب، مصرف مواد و اوور دوز (Over dose) دیده میشود. همچنین ممکن است که این مسأله به دلیل بیماریهای جسمانی، به خصوص بیماریهای نورولوژیک باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اسکیزوفرنی کلیک کنید.
علاوه بر اینها تحقیقات انجام شده بر عدم تعادل دوپامین در مغز تأکید دارند. دوپامین انتقال دهندهای عصبی است که میزان آن در ژنهای فرد مبتلا به کاتاتونیا به تعادل نمیرسد. همچنین ممکن است میزان برخی دیگر از انتقال دهندههای عصبی مانند سروتونین در ابتلا به این اختلال نقش داشتهباشد.
اختلالات و بیماریهای همایند با کاتونیا
از جمله مهمترین اختلالات و بیماریهای همایند با کاتاتونیا می توان به موارد زیر اشاره داشت:
۱. اختلالات طیف اوتیسم (برای آشنایی با اختلالات طیف اوتیسم کلیک کنید.)
۲. اسکیزوفرنیا و دیگر بیماریهای سایکوتیک (این بیماری میتواند به اختلالات خفیف سایکوتیک، اختلالات اسکیزوفرنی و اختلالات اسکیزوافکتیو دیده شود.)
۳. کاتاتونیا به همراه بیماری افسردگی دو قطبی
۴. به همراه افسردگی اساسی شدید (برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه افسردگی اساسی کلیک کنید.)
۵. مشکلات پزشکی
درمان اسکیزوفرنی کاتاتونیا
بنزودیازپین ها، داروهای ضد افسردگی، ریلکس کننده های عضلانی و داروهای ضد روان پریشی با احتیاط شدید معمولا برای درمان کاتاتونی استفاده می شوند. در بعضی موارد، درمان تحریک مغزی مانند ECT و آنتاگونیست NMDA (داروهای ضد درد) استفاده می شود. درمان پزشکی ممکن است برای هر کسی که کاتاتونیک دارد متفاوت باشد، بسته به شرایط همراه. در مورد کمبود ویتامین، کاتاتونی به راحتی می تواند با مواد مغذی اضافی درمان شود.