اختلال هماهنگی رشدی چیست؟

اختلال هماهنگی رشدی چیست؟

طبق تعریف انجمن روانشناسی آمریکا، اختلال هماهنگی رشدی،Developmental coordination disorder)  DCD)ویژگی کودکانی است که بدون هیچ گونه آسیب خارجی، هماهنگی های حرکتی لازم برای اجرای الگوهای حرکتی متناسب با سن و هوش خود را ندارند. متاسفانه این کودکان در بازی و ورزش از همسالان خود ضعیف ترند و این باعث عدم پذیرفته شدن آنها توسط دوستان و اجتناب خودشان از مشارکت در فعالیت های حرکتی می شود و به دنبال آن زمینه های بروز چاقی، افسردگی، گوشه گیری، کاهش شدید عزت نفس در آنها فراهم می گردد.

آنطور که در منابع علمی عنوان شده، کیفیت عملکرد این افراد در فعالیت های روزمره ای که مستلزم هماهنگی حرکتی است، بسیار پایین تر از آن است که با توجه به سن تقویمی و هوش بهرشان از آنها انتظار می رود. این مساله ممکن است در سنین پایین، به صورت تاخیرهای چشم گیر در راه رفتن، خزیدن، نشستن و پرت کردن اشیا خود را نشان دهد. و در سنین بالا نیز به شکل مشکلات مراقبت از خود، از جمله در لباس پوشیدن، بستن دکمه ها، بالا و پایین کشیدن زیپ، پوشیدن کفش ها، استفاده از کارد و چنگال، نظافت شخصی، مشکل در انجام تکالیف مدرسه مثل، نقاشی کردن، نوشتن، کشیدن، استفاده از قیچی، سازمــاندهی کــردن و اتــمام کار در مدت زمان تعیین شده، نمایان شود.

ریشه وجودی اختلال هماهنگی رشدی

برخلاف آنچه تصور می شود، علت بروز این اختلال، فلج های مغزی، ضعف های عضلانی و یا مشکلات پزشکی نیستند و در میان متخصصان تحت عنوان «بدکاری خفیف عصب شناختی» توصیف می شوند. یعنی شکل مشخصی از بدکاری مغز که به دلیل عوامل قبل از تولد به وجود آمده و با نقص ساختاری مغز مرتبط است.

همچنین متخصصان این فرضیه را نیز مطرح می کنند که بدکاری خفیف عصبی، ممکن است به دلیل تولد زودرس کودکان باشد. آمارها نشان می دهند 5/12 تا 50 درصد کودکان زودرس دارای مشکلات حرکتی مرتبط با اختلال هماهنگی رشدی هستند و 6 تا 8 برابر بیشتر احتمال ابتلا به این اختلال را دارند. پژوهشگران دیگر، رشد غیرعادی مغز را علت بروز این اختلال مطرح کرده اند و میگویند این امکان وجود دارد که مناطق مختلفی از مغز درگیر این اختلال باشد و موجب شود کودکان از یک یا چند اختلال توامان رنج ببرند.

نشانه های اختلال هماهنگی رشدی

1- یادگیری و اجرای حرکات کودک با توجه به سن او کمتر از سطح انتظار است. ضعف در اجرای حرکات می تواند به صورت های زیر باشد :

• کودک در هماهنگ کردن حرکات خود مشکل دارد.

• نمی تواند تعادل خود را خوب حفظ  کند.

• دست و پا چلفتی است.

• اشیاء از دستش می افتند.

• به هنگام راه رفتن به در و دیوار می خورد.

2- در پشت سر گذاشتن مراحل رشدی خود تاخیر زیادی دارد، حرکاتی مانند نشستن، چهار دست و پا رفتن یا راه رفتن روی دو پا خیلی دیر در این کودک ظاهر می شود.

3- در یادگیری مهارت های اصلی و ابتدایی تاخیر دارد مثلا پریدن، دویدن، شوت زدن و …

پیامد های اختلال هماهنگی رشد بر زندگی کودک

این اختلال می تواند در انجام فعالیت های عادی و روزانه کودک مشکل ایجاد کند و او را وابسته به یک مراقب نماید؛ مانند مشکل در لباس پوشیدن، بستن دکمه ها، استفاده از کارد و چنگال و نظافت شخصی. کودک ممکن است نتواند تکالیف مدرسه خود مانند نوشتن و نقاشی کردن را به خوبی انجام دهد و پا به پای همسالان خود پیش بیاد که می تواند اثر منفی بر پیشرفت تحصیلی او بگذارد. فعالیت های ورزشی این کودکان نیز می تواند تحت تاثیر قرار بگیرد. برای مثال، کودکان با اختلال هماهنگی رشدی در پرتاب کردن، حمل کردن و پاس دادن توپ مشکل دارند.

این مشکلات منجر می شود تا کودکان مبتلا به هماهنگی رشدی نسبت به همسالان خود کمتر در فعالیت های گروهی و جسمی شرکت کنند. درنتیجه باعث کناره گیری اجتماعی آن ها می شود. در نهایت تمامی این اتفاقات می توانند سبب شوند تا اعتماد به نفس و عزت نفس کودک پایین بیاید و احساس حقارت و خود کم بینی کند. حتی گاهی شاهد اضطراب و افسردگی کودکان در این شرایط هستیم

درمان اختلال هماهنگی رشدی

اولین گام برای درمان این کودکان، کشف و شناسایی محدودیت های حرکتی کودک است. برای تقویت مهارت های حرکتی که کودک در آن ها کمبود دارد، روش های مختلفی وجود دارد. در اینجا به دور روش معمول اشاره کرده ایم.

ادغام حسی : کودک برای انجام حرکات خود باید از محیط اطلاعاتی دریافت کند مثل اینکه هر کدام از وسایل در کجای اتاق قرار دارند، سپس آن ها را هماهنگ و ادغام کند تا بتواند حرکات خود را به خوبی انجام دهد. در این روش درمانی به کودک کمک می شود تا آگاهی های خود از محیط را افزایش دهد و بتواند آن ها را ادغام کند تا مهارت های حرکتی خود را بهبود دهد.

درمان تکلیف مدار : در این درمان روی بهتر کردن یک عملکرد یا تکلیف خاص تمرکز می شود تا مهارت خاصی در کودک تقویت شود که در زندگی روزمره به آن نیاز دارد. مثلا به کودک آموزش داده می شود تا خودش به تنهایی لباس بپوشد.

 برای دریافت وقت مشاوره  کودک و نوجوان  باکلینیک روانشناختی رسش با شماره۸۸۹۷۰۴۹۴-۰۲۱تماس بگیرید