افراد مبتلا به این اختلال (به انگلیسی: (Obsessive–compulsive personality disorder (OCPD) کمالگرا بوده و به گونهای زیاده از حد و انعطافناپذیر، نگران کنترل کردن تمامی جزئیات مربوط به مسائل هستند و همچنین معتقدند باید تمامی جزئیات، دقیقاً بر سر جای خود باشند. تفویض اختیار به دیگران از سوی آنان ناممکن است؛ زیرا این افراد هیچگاه به دیگران اعتماد ندارند و آنها را از دقّت کافی برخوردار نمیدانند. زندگی آنان توسّط مقرّرات، برنامهها و روالهای انعطافناپذیر کنترل میشود. توجّه بیش از حدّ آنها به کار، مانع از خودانگیختگی، آرمیدگی و برقراری روابط عمیق میشود. آنان در زمینهٔ مسائل مالی، هیجانها و عواطف، افرادی تنگنظر بوده و همواره اظهار میدارند که همیشه باید «حرف، حرف ما باشد»
اختلال شخصیت وسواسی – جبری از هشت راه قابل تشخیص است:
1- درگیری مداوم با جزییات، قوانین، برنامهها تا حدی که لذت از فعالیتهای روزانه را از بین میبرد. افرادی که دچار این مشکل هستند استراحت کمی دارند و صرف زمان بسیار روی انجام کارها و اصرار بر آن موجب عصبانیت، اضطراب و ناراحتی در این افراد میشود. اما در عین حال قادر به توقف این رفتارها نیستند.
2- کمالگراییهایی که از به پایان رساندن کارها جلوگیری میکند. در این حالت فرد به دلیل حس کمالگرایی به هیچ فردی اجازه کمک در کارهای روزانهاش را نمیدهد.
3- دوستان و اقوام در مرحله دوم و سوم زندگی و توجه این افراد قرار میگیرند. این افراد به حدی درگیر کارهایشان میشوند که اهمیت خانواده و دوستان برای آنها کمرنگ میشود و برای ملاقات با دوستان و خانواده وقت کمتری را اختصاص میدهند تا جایی که این رفتارها به انزوای آنها منجر میشود. به همین علت است که افراد دچار اختلال شخصیت وسواسی – جبری عموما دوستان کمی دارند و اغلب از سوی خانواده نادیده گرفته میشوند.
4- این افراد عموما شخصیتهای سرسختی دارند. مبتلایان به حتی در صورتی که کاری برایشان بسیار زجرآور باشد، آن را انجام میدهند.
5- احساس با ارزش بودن رفتارها در این افراد شدید است. این افراد وقتی کاری را انجام میدهند از دیگران نیز انتظار همان کار را دارند. و با وجودی که دیگران به آن کارها اعتقاد ندارند اما این بیماران فکر میکنند آنها بهترین کارها را انجام میدهند.
6- شباهت زیادی با احتکارکنندگان دارند. این افراد علاقه کمی به دور انداختن اشیای اضافی دارند.
7- اجازه کمک به دیگران را نمیدهند. این افراد به دلیل بالا بودن انتظاراتشان به هیچکس اجازه همیاری نمیدهند، چراکه رفتار دیگران مطابق با استانداردهای سختگیرانه و غیرواقعی آنها نیستند.
8- شخصیتهای جبری هزینه نمیکنند. این افراد پولی را که در اختیار دارند به درستی استفاده نمیکنند و تمایل زیادی به ذخیره کردن همه چیز از جمله پول دارند.
اختلالات مرتبط با اختلال شخصیت وسواسی جبری
این اختلال با اختلال وسواس فکری- عملی هم آیندی و نزدیکی زیادی دارد به گونه ای که گاهی وسواس های فکری یا عملی هم ممکن است در او راه پیدا کند. اگر چه با افزایش سن علائم اختلال شخصیت وسواسی ممکن است برطرف شود، اما در برخی افراد این اختلال می تواند مقدمه اختلال اسکیزوفرنی باشد. از دیگر اختلالاتی که ممکن است همراه این اختلال نمود کنند، اختلال اضطرابی و علائم افسردگی است.
تفاوت اختلال وسواسی-جبری با اختلال شخصیت وسواسی-جبری
اگر چه اختلال شخصیت وسواسی –جبری و اختلال وسواسی –جبری دارای نام مشابهی هستند ولی علایم بالینی این دو اختلال کاملا از هم متفاوت می باشند.مشخصه اختلال وسواسی –جبری افکار، تصاویر یا تمایلات مزاحم یا رفتارهای تکراری در واکنش به این افکار و تصاویر و تمایلات می باشد در حالی که ویژگی اصلی شخصیت وسواسی –جبری، رفتاری همراه با ناسازگاری، کمال طلبی شدید، کنترل سخت و انعطاف ناپذیر بودن است.
درمان
اختلال شخصیت وسواسی هم مانند سایر اختلالات شخصیتی برای تشخیص و درمان به کمک روانشناس و یا روانپزشک نیاز دارد. به طور کلی می توان گفت چشم انداز درمان شخصیت وسواسی جبری از سایر اختلالات بهتر است و درصد بهبودی در این اختلال بالاست. بیماران مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی – جبری بر خلاف بیماران دچار سایر اختلالات شخصیت اغلب خود نمی دانند که بیمارند و لذا خودشان به جست و جوی درمان بر نمی آیند. برای دریافت مشاوره به هنر زندگی مراجعه نمایید.
یکی از اهداف اصلی درمان، پرت کردن حواس این افراد از نشخوارهای فکری و جزئیات امور است، بنابراین تکنیک رفتار درمانی می تواند گزینه درمانی مناسب باشد.
از درمان های دیگری که برای کمک به این افراد استفاده می شود، درمان شناختی-رفتاری و گروه درمانی است. دارو درمانی در کنار سایر روان درمانی ها برای کاهش استرس استفاده می شود.
داروها می توانند علائم اختلال شخصیت وسواسی – جبری شدید را تخفیف دهند، ولی هنوز اثر درمانی آن ها بر اختلال شخصیت وسواسی – جبری معلوم نیست. از داروها تنها برای کاهش افکارهای وسواسی استفاده می شود.
