اختلال شخصیت خودشیفته یکی از انواع اختلالات شخصیت است. واژه خودشیفتگی یا نارسیسیم از نام مرد زیبا رویی به نام نارسیوس گرفته شده است که با دیدن تصویر خودش در آب، عاشق و شیفته خودش شد. این اسطوره یونانی بسیار مورد توجه دیگران بود ولی با رفتارها و بی تفاوتی هایش سبب ناراحتی دیگران می شد. در نهایت نارسیوس بعد از دیدن تصویر خودش در آب دچار غم عشق به خودش می شود و در کنار برکه از اندوه جان می سپارد.
شخصیت خودشیفته خودش را مرکز دنیا می داند، او در ذهنش از هر جهت ویژه و خاص می باشد. در واقعیت نیز اکثرا اشخاصی مشهور و موفق هستند، اما شخصیت خودشیفته خود را خیلی فراتر از آن چه واقعا هست (زیباتر، پولدارتر، موفق تر و…) می پندارد. شخصیت خودشیفتهاحساسات و مشکلات دیگران را نادیده می گیرد، گویی او تنها کسی است که لیاقت مورد توجه بودن را دارد.
علل اصلی مبتلا شدن به اختلال خودشیفتگی
طبق تحقیقاتی که تاکنون انجام شده است محققان علت اصلی اختلال شخصیت خودشیفته را کشف نکرده اند ولی بسیاری از محققان عوامل ژنتیکی و زیست محیطی را یکی از دلایل اصلی ابتلا به این اختلال می دانند. همچنین دانشمندان در بخش خاکستری مغز افراد خودشیفته که مربوط به همدلی و روابط عاطفی است متوجه نوعی نارسایی شده اند ، دانشمندان بر این باورند که برخی از ویژگی ها و صفات اختلال شخصیت خودشیفته در طول مراحل طبیعی رشد بوجود می آید ، از این رو عدم رشد کامل در این مرحله منجر به بروز چنین اختلالی می شود. عدم آگاهی والدین از نحوه تربیت و رفتار صحیح با کودکان هم می تواند یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار باشد برای مثال ، تعریف و تمجید بیش از اندازه از کودک ، تنبیه و پاداش های افراطی ، وابستگی شدید به والدین ، می تواند نمونه های عوامل تاثیر گذار در بروز این اختلال باشد.
مهم ترین معیارهای تشخیصی اختلال خودشیفتگی
-خود بزرگ بینی و خود مهم بینی پیوسته و مستمر در خیالات و یا رفتار خود
-اشتغال ذهنی شدید مبنی بر خاص بودن وداشتن توانایی های خاص در حوزه های مختلف
-داشتن احساس شایستگی های زیاد و لایق تقدیربهره کشی در روابط
معمولا فرد خودشیفته، در کار و شغلش فردی موفق و در انظار عمومی مهربان و بخشنده به نظر می رسد. آنها اغلب دوستانی خواستنی و شریک زندگی ایده آلی به نظر می آیند. بیرون رفتن با آنها بسیار لذت بخش است. اما زمانی که پای تفاوت در دیدگاه و نظرات در میان باشد، متوجه می شوید که او تنها به نظرات خودش اهمیت می دهد. در هر بحثی مجبور به کوتاه آمدن خواهید بود. اگر فکر می کنید توانسته اید تغییری در نگرش او ایجاد کنید، تنها به این دلیل است که او می خواهد شما اینطور برداشتی داشته باشید. برای جلوگیری از مورد سوءاستفاده واقع شدن باید نحوه برخورد و رفتار با شخصیت های خودشیفته را یاد بگیرید. در ادامه برخی خصوصیات شخصیت خودشیفته را شرح داده ایم:
1-گوش دادن یک طرفه
در زمان گفتگو با فرد خود شیفته تنها گفته های خودش مهم هستند، گفته های شما را قطع کرده و به شما اجازه صحبت نمی دهد. در تصمیم گیری ها به نظرات بقیه اهمیت نداده و او تنها کسی است که درست می گوید. نظرات دیگران را با لحنی توهین آمیز نفی یا رد می کند.
2-خود شیفته مرکز تمام اتفاقات است
شخصیت خود شیفته خود را بهتر، جالب تر، جذاب تر و مهم تر از بقیه می داند. در حین صحبت اگر طرف مقابل در حال حرف زدن باشد، فرد خودشیفته در حرف ها به نکته ای مربوط به خود اشاره می کند تا مجددا خود را در کانون بحث قرار دهد. او وقتی که چیزی را بخواهد حتما باید بدستش بیاورد و اصلا اهمیتی ندارد که دیگران چه فکری می کنند.
3-قانون فقط برای دیگران است
بیمار خودشیفته اعتقاد دارد که به اقتضای منافع اش مجاز به انجام هر کاری است. وقتی دیگران در صف، انتظار می کشند نوبت را رعایت نمی کند. از پرداخت مالیات با تقلب شانه خالی می کند، چون در دید او قوانین وضع شده تنها برای دیگران هستند.
4- انتقاد را تحمل نمی کنند
شخصیت خود شیفته از انتقاد به راحتی رنجیده می شود. او انتظار دارد که همواره مورد تحسین و تمجید اطرافیان قرار بگیرد. اگر از او انتقاد شود، احساساتشان جریحه دار خواهد شد و به سرعت مقابله به مثل می کند. خودشیفته در نگاه اولی فردی با اعتماد به نفس بالا به نظر می رسد ولی با کوچکترین بازخورد منفی باد غرورش زود خالی می شود.
5- اگر مشکلی پیش بیایید مقصر دیگران هستند
شخصیت خودشیفته عذر خواهی نمی کند یا به اشتباهاتشان اعتراف نمی کند. چون اعتقاد دارد که والاتر از دیگران می باشد، پس ملامت و سرزنش را در شان خود نمی بیند. چنانچه از این فرد انتظار داشته باشید که سهم خودشان را در مشکلی بگوید، به شدت عصبانی می شود.
6- خیلی سریع عصبانی می شوند
در صورت پیش نرفتن شرایط بر باب میل افراد خودشیفته خیلی سریع عصبانی می شوند و کنترل خود را از دست می دهند.
مشکلی که در درمان این اختلال وجود دارد این است که افرادی که مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته هستند به هیچ عنوان حاضر به درمان و معالجه نیستند ، از نظر آن ها این کار نوعی تحقیر تلقی می شود از همین رو بیشتر این افراد از طریق خانواده ها و نزدیکان خود به روانشناس معرفی می شوند. اگر در اطرافیان خود فردی وجود دارد که احساس می کنید از این اختلال رنج می برد می توانید با راهنمایی گرفتن از یک مشاور خوب به فردی که دچار این اختلال است کمک کنید. برای درمان اختلال شخصیت خود شیفته از روش روان درمانی و دارودرمانی استفاده می شود.
روان درمانی
می توان گفت روان درمانی در اختلال شخصیت خود شیفته بسیار مشکل می باشد. زیرا لازمه ی پیشرفت درمان این است که این افراد نسبت به مشکل ، رفتار و تفکر خود آگاهی و بینش داشته باشد و از تمایلات خودشیفتگی خود دست بردارند تا بتوانند رابطه ی خوبی با درمانگر خود برقرار کنند. در این افراد بینش وجود ندارد و اگر هم به مشکل و اختلال خود بینش پیدا کنند باعث می شود که رفتار و تفکر خود بزرگ بینی را در پیش بگیرند.
دارودرمانی
روش اصلی درمان اختلال شخصیت خودشیفته روان درمانی می باشد و داروی خاصی برای این اختلال وجود ندارد ولی به دلیل اینکه اغلب این بیماران اعتیاد به الکل دارند و یا باافسردگی و اضطراب زندگی می کنند داروهایی تجویز می شود از قبیل کربنات لیتیوم و داروهای ضدافسردگی که باعث تحمل بهتر و نوسانات خلقی می شود.
