اختلال استرس پس از تروما (اختلال استرس پس از سانحه) برای نخستین بار در DSM III نگاشته شد. پیش از آنکه در DSM، اختلال استرس پس از سانحه PTSD آورده شود با نامهایی مانند نوروز جنگ یا موج انفجار شناخته میشد. دلیل این نامها این بود که این اختلال روانی، بیشتر در سربازانی دیده میشد که در میدانهای جنگ بودند.
شاید با اصطلاح “موجی شدن” آشنا باشید. موجی شدن سربازان در جنگ، به معنای بروز اختلال استرس پس از سانحه PTSD در فرد است. اختلال استرس پس از سانحه PTSD تنها به جنگ محدود نمیشود و میتواند پس از حادثههای تلخ و ناگوار دیگری هم آغاز شود. اختلال استرس پس از سانحه، اختلال روانی است که پس از یک رویداد ناگوار و آسیب زا مانند تجاوز جنسی، جنگ ، تصادف رانندگی و دیگر عواملی که جان فرد را تهدید میکند بروز پیدا میکند.
نشانهها و معیارهای PTSD
این نشانه ها، برای بزرگسالان، نوجوانان و کودکان بزرگتر از ۶ سال است:
الف: قرار گرفتن در معرض مرگ یا تهدید شدن به مرگ، جراحت شدید یا تجاوز جنسی به یکی از شیوههای زیر:
1- فرد رویداد یا رویدادهای تروماتیک را به طور مستقیم تجربه میکند.
2- فرد رویداد یا رویدادهای تروماتیک که برای دیگران پیش آمده را به طور مستقیم مشاهده کند.
3-فرد از رویداد یا رویدادهای تروماتیک که برای یکی از اعضای خانواده یا دوستان نزدیکش پیش آمده آگاه شود. در صورت وقوع مرگ یا تهدید شدن به مرگ، برای یکی از اعضای خانواده یا دوستان، این رویدادها باید فاجعه آمیز، خشونتبار یا تصادفی باشند.
4- فرد، بارها یا به شدت در معرض جزئیات ناراحتکننده ی رویدادهای تروماتیک قرار میگیرد. برای نمونه، نخستین کسانی که به محل حادثه میروند تا جنازهها و بقایای انسانی را جمعآوری کنند یا افسران پلیس که پیاپی بدرفتاری با کودکان یا کودکآزاری را مشاهده میکنند و از آن، آگاه میشوند.
نکته : قرار گرفتن در معرض جزئیات ناراحت کننده رویدادهای تروماتیک، در صورتی که از طریق رسانههای اجتماعی، اینترنت، تلویزیون و کلیپهای ویدیویی یا تصاویر باشد، جزء معیارهای چهار محسوب نمی گردد؛ مگر اینکه با شغل و کار فرد در ارتباط باشد. مثلاً فرد به خاطر شغلش ناگزیر باشد اخبار و رویدادهای تروماتیک را در روزنامهها بخواند یا کلیپهایش را در اینترنت یا تلویزیون نگاه کند.
ب : حضور یک یا چند نشانه از نشانههای زیر در رابطه با نفوذ یا ورود افکار مزاحم و ناخواسته مربوط به رویدادهای تروماتیک که پس از رخ دادن آنها، آغاز شدهاند.تروماتیک که پس از رخ دادن آنها، آغاز شدهاند.
ج: فرد، همیشه از محرکهایی که با رویدادهای تروماتیک، تداعی شدهاند خودداری میکند. این خودداری کردن پس از رخ دادن رویداد تروماتیک، آغاز شدهاند. این موضوع را یک یا هر دو مورد زیر نشان میدهند:
د: در شناختها (فعالیتهای فکری و ذهنی) و در مود یا خلق فرد، تغییراتی منفی و مرتبط با رویدادهای تروماتیک، ایجاد میشود که بعد از وقوع رویدادهای تروماتیک آغاز میشوند. یا اگر پیشتر آغاز شدهاند شدیدتر می گردند.
مشکلات سازگاری با تروما:
– تنظیم اثرات و تحرکات
– اختلالات عملکرد شناختی
– احساس خود
– روابط
– سازو کارهای معنا دهی
– کمر درد
شاخص های اختلال آسیب پس از حادثه:
– انگیختگی: خواب، تحریک پذیری، تمرکز، مسخ شدن، وحشت زده شدن
– تجربه مجدد: یادآوری، رویاها، ابراز پریشانی به نمادها، جسمانی
– اجتناب: افکار و احساسات، فعالیت ها، یادآوری خاطرات، دیگران، آینده پیش بینی شده
درمان اختلال اضطراب پس از سانحه چگونه است؟
روش اصلی درمان اختلال اضطراب پس از سانحه، جلسات رواندرمانی است. البته برای کمک به روند بهبود بیمار، در برخی موارد ممکن است دارو نیز توسط پزشک تجویز شود. به این ترتیب علائم اختلال اضطراب پس از سانحه به مرور زمان کم رنگتر میشوند. در مجموع میتوان گفت که ترکیب روشهای درمانی به شما کمک میکند تا:
1-روشهای مقابله با بروز نشانههای احتمالی را آموزش ببینید.
2-مهارتهایی را یاد بگیرید که با استفاده از آن ها می توانید علائم اختلال اضطراب پس از سانحه خود را کنترل کنید.
3-طرز فکر و احساس بهتری نسبت به خودتان، دیگران و محیط اطراف خود خواهید داشت.
برای درمان علائم اختلال اضطراب پس از سانحه ممکن است از روشهای متفاوتی برای روان درمانی استفاده شود. برخی از این روش ها در ادامه آورده شده است:
درمان شناختی
این روش نوعی روان درمانی است که به شما یاد می دهد افکار منفی خود را پیدا کنید. به این ترتیب کنترل افکار منفی و دوری گزیدن از آنها نیز سادهتر میشود.
رفتار درمانی
در این روش شما به کمک روانپزشک خود، با خیالی راحت با موقعیت و خاطراتی که ترسناک به نظر می رسند، مواجه می شوید. سپس روشهای کنترل و عملکرد موثر در این شرایط را به کمک درمانگر خود یاد می گیرید. این روش میتواند برای درمان اختلال اضطراب پس از سانحه افرادی که زیاد کابوس می بینند یا به صورت مکرر به مرور حادثه در ذهن و خیال خود میپردازند، مفید باشد.
حساسیتزدایی از طریق حرکت چشم و پردازش مجدد (EMDR)
در روش EMDR روند درمان اختلال پس از سانحه با حرکات چشم هدایت شده، ترکیب میشود. این کار به شما کمک می کند تا خاطرات تلخ و آسیب زننده را به سادگی در ذهن خود پردازش کنید و روش برخورد با آنها را تغییر دهید. این روش به خصوص برای مقابله با شرایط استرسزا بسیار مفید است. در این روش ممکن است شما درمان فردی، گروهی یا هر دو را تجربه کنید.
برای دریافت وقت مشاوره باکلینیک روانشناختی رسش با شماره۸۸۹۷۰۴۹۴-۰۲۱تماس بگیرید